In Fez combineert het huwelijk de feestelijke kant met de religieuze, wat aanleiding geeft tot een ingewikkelde reeks zorgvuldig voorbereide ceremonies, die beginnen voor de aankondiging van de verloving en eindigen met de zeven huwelijksnachten.
In een goed gedocumenteerde studie die in 1947 werd gepubliceerd, had Roger Le Tourneau de ceremonie van de Marokkaanse bruiloft in Fez, aan het begin van de vorige eeuw.
Het was meestal de moeder die de verloofde van haar zoon koos.
Het kon gebeuren dat zijn keuze werd geleid door traditie: de dochter van de neef, vaak ook de moeder van de familie, had tijdens de recepties waarvoor ze werd uitgenodigd, een volleerd, terughoudend, gedienstig jong meisje opgemerkt, met goede manieren, of bij het bad, ze had een bijzonder gezonde en goed gemaakte jongere onderscheiden.
Als ze om een of andere reden niet zelf kon beslissen, nam ze haar toevlucht tot vrienden, koppelaarsters of, in het geval van bescheiden gezinnen, tot de "dellalat" tweedehands dealers die veel mensen kennen en nuttige aanwijzingen kunnen geven.
Toen ze eenmaal haar keuze had gemaakt, sprak de moeder er met haar man over en als hij het geplande huwelijk goedkeurde, besloten ze het allebei aan hun zoon te vertellen.
Als de jongeman werd overgehaald, begonnen zijn ouders meteen met de onderhandelingen voor een verloving, het huwelijksaanzoek (khotba).
Het was weer haar moeder die de eerste stap zette: onder begeleiding van enkele familieleden in hun beste doen en laten ging ze op bezoek bij de moeder van het meisje en informeerde haar, na de gebruikelijke complimenten, over haar opvattingen; soms kwam ze een beleefde maar duidelijke weigering tegen, anders zei de moeder van het meisje dat ze haar man zou raadplegen en dat ze binnen een paar dagen in principe een antwoord kon geven, waarna "de mannen" het onder elkaar zouden moeten uitpraten.
Toen kwamen de vaders in beeld.
Het liefst op een vrijdag, omdat we meer vrije tijd hebben op die dag kwam de vader van de jongeman de vader van het meisje zoeken, hij was voor de omstandigheid vergezeld door vier of vijf mensen, familieleden of invloedrijke vrienden waaronder, heel vaak, een sheriff.
Zodra het gelukkige nieuws in beide huizen bekend was, brak de jongere uit en de moeder van de jongeman bereidde zich voor op een nieuw bezoek aan de moeder van het meisje (kmalat el-atiya: de vervulling van de belofte), liet ze vooraf enkele cadeautjes meenemen voor haar toekomstige schoondochter: stoffen bonnen, dadels, kaarsen, henna (hennat en-nisba = de henna van de alliantie). De overhandiging van deze cadeautjes, die onder toezicht van een koppelaarster gebeurde, was de aanleiding voor een familiefeestje.
Het bruidsschat ballet
Dan ging ze in gezelschap van verschillende familieleden op weg, kreeg ze een keuzemenu aangeboden en ging ze, na het drinken van thee, onder het voorwendsel van een bezoek aan het huis, op zoek naar haar toekomstige schoondochter die zich als jonge, goed opgevoede persoon had verstopt om aan de blik van de bezoekers te ontsnappen, toen ze eindelijk werd ontdekt, liet ze zich kussen zonder een woord te zeggen, want decorum legde haar het zwijgen op.
De officiële verloving werd kort daarna gevierd, op een vrijdag, in een moskee waar de 'Fatiha' werd gereciteerd.
De duur van de verloving werd door de families vastgelegd, van zes maanden tot twee jaar, afhankelijk van de omstandigheden.
Gedurende deze periode heeft de verloofde niet gefaald, ter gelegenheid van de islamitische feestdagen, om zijn toekomstige vrouw cadeaus (tafkirat) te sturen: stoffen bonnen, jurken, sieraden.
Het ging er niet alleen om dat de verloofde zijn aanstaande bruid gelukkig maakte, maar ook dat hij in het openbaar liet zien dat hij hun toezegging nog steeds gestand deed.
De bruidsschat en het contract.
De betaling van de bruidsschat betekende het einde van de verloving en het begin van het huwelijksfeest en ging gepaard met het opstellen van het contract.
De datum werd door beide vaders twee of drie weken van tevoren vastgesteld, omdat de uitnodigingen en voorbereidingen moesten worden gedaan.
In beide huizen was er een grote lunch met een traditioneel menu: gevulde kippen, schapen met amandelen en briwat.
Twee notarissen waren uitgenodigd bij de vader van de jongeman, aan het eind van de maaltijd zou hun gastheer de afgesproken som geld voor hen laten tellen in rinkelend geld, in zakken stoppen om het naar het huis van het meisje te brengen, begeleid door de twee notarissen en vier of vijf vertrouwde vrienden.
De vader van het meisje is gebonden aan de gewoonte om, tenzij uitdrukkelijk anders vermeld in het contract, voor de vestiging van het jonge huishouden een bedrag uit te geven dat ten minste gelijk is (mithl) aan het bedrag dat hij als bruidsschat heeft ontvangen.
Dit omvat niet alleen het eigenlijke trousseau van het meisje, maar ook het meubilair dat nodig wordt geacht, gezien de sociale achtergrond van het jonge paar.
Zodra de bruidsschat was betaald, werd de datum van de bruiloft vastgelegd: deze vond bijna altijd plaats in de zomer om te voorkomen dat de regen de vele ceremonies die in de patio's plaatsvonden, zou onderbreken.
Voorbereidingen
Vijf dagen voor de huwelijksnacht brachten de bruidsmeisjes alles wat ze nodig hadden om de kamer van de bruidegom in te richten naar het huis van de bruidegom.
Deze dag werd nahar en tankil genoemd (verhuisdag) en was de aanleiding voor twee feesten met muzikanten (tabbalat) in elk van de twee families.
De volgende dag werd nahar ez-zina (de dag van de verfraaiing) of nahar el-farch (de dag van de matrassen) genoemd: de koppelaarsters bereidden alles wat het meisje mee naar haar nieuwe huis moest nemen (banken, kussens, tapijten, spelden, spijkers, gordijnringen, etc.) zorgvuldig voor en stuurden haar daarheen.
Ze gingen er zelf heen om de bruidsnis (dakhchusha) te maken: hiervoor stapelden ze matrassen op elkaar om een scheidingswand te vormen, waarbij ze alleen de breedte van een matras, het bruidsbed, tussen de matraswand en de muur lieten staan; de matraswand en de muren van de kamer werden versierd met geborduurde stoffen en draperieën (haiti).
Een zorgvuldig voorbereide ceremonie
Vijftien dagen van tevoren ging het jonge meisje om de twee nachten in bad voor de zeven rituele wassingen. De laatste sessie, die overeenkwam met de dag voor haar intrede in het echtelijk huis, werd gemarkeerd door de Takbib-ceremonie (wassen met emmers).
De bruid arriveerde, begeleid door familie en vrienden; het badpersoneel (tayyabat) wachtte haar op bij de deur en leidde haar in processie naar de verste kamer, zong de lof van de profeet (pbuh) en schreeuwde uyous.
Twee vrouwelijke familieleden kleedden het meisje uit en hielden haar ogen en lippen dicht uit angst voor de genieën van de plaats.
Zeven emmers met lauw water stonden daar op een rij; de dienstmeisjes trokken om beurten uit elke emmer met behulp van een uit Mekka meegebracht vat (tasa mekkawiya) en goten het water over het hoofd van de bruid die, aan het einde van de ceremonie, nu onder de bescherming van de engelen stond.
Ze was gekleed in nieuwe kleren en "had haar haar opgestoken in een weelderige zwarte geborduurde doek (mharma)".
De medewerkers van het badhuis hervatten hun zang: nadat ze de schoonheid van het meisje hadden uitgesproken en de lof van de profeet hadden herhaald, ontvingen ze wat geld, evenals het kledingstuk dat het meisje droeg toen ze aankwam en dat ze niet meer mocht dragen.
We kunnen zien dat dit een ritueel van zuivering en overgang was: het jonge meisje was net een nieuwe fase van haar leven ingegaan en brak met het verleden.
De volgende dag, of eigenlijk de volgende avond (omdat bijna al deze ceremonies aan het eind van de dag en gedurende de nacht plaatsvonden), stond bekend als kwaleb sghar.
Tegen vijf uur was de patio gevuld met elegante vrouwen die thee kwamen drinken, terwijl het jonge meisje achter het gordijn bleef met haar beste vrienden, haar vertrouwelingen die haar steunden en aanmoedigden in deze grote beproeving.
Vanaf die dag, en tijdens alle ceremonies, speelden twee gasten (barzat) een bijzondere rol.
Het waren twee naaste familieleden van de man, pas getrouwd, die aan weerszijden van de deur stonden, in de bruidskamer, gekleed als de bruid, maar zonder make-up.
Elk van hen had een koppelaarster die hen hielp bij het aankleden.
Al die tijd leidde de bruidegom een ongewoon leven: zijn vader had een huis naast het zijne te leen gekregen, dat voor een paar dagen onderdak bood aan de jongeman en zijn vrienden en dar islan werd genoemd, terwijl het bruidsverblijf, het huis van de vader van de jongeman, dar el-'ors werd genoemd.
De bruidegom ging erheen in de namiddag voor de huwelijksnacht, of zelfs de dag ervoor, vergezeld van jonge mannen van zijn eigen leeftijd (mannen van middelbare leeftijd waren de gasten van zijn vader in de dar el-'ors).
Op de avond voor de eerste ontmoeting van man en vrouw bracht de kapper van het gezin een grote, in lichte kleuren geschilderde houten stoel naar dar el-'ors en liet de jongeman dan oppakken in dar islan. Er vormde zich een processie, enkele bruidegoms namen de bruidegom op hun schouders in het midden van het gelach en droegen hem, met de kap over zijn hoofd gevouwen, naar de kappersstoel, die in de patio werd geplaatst.
De bruid was gekleed als een pop...
Deze ceremonie werd el-ghrama e'ala el-'aris fi 'ch-chliya (de bijdrage ter ere van de bruidegom op de stoel) genoemd, of gewoon ech-chliya (de stoel).
Na afloop heeft de kapper zijn taken uitgevoerd door het hoofd van de bruidegom te scheren en zo nodig een baard te maken, waarna de processie terugkeerde naar dar-islan, op dezelfde manier als voorheen.
Huwelijksceremonies
Na al deze voorbereidingen zijn we eindelijk aangekomen bij de eigenlijke bruiloft (Lilet es-dkhoul: de nacht van de aankomst).
Die nacht was er een feest in de drie huizen waar de bruiloft werd gehouden, de twee familiehuizen en het huis waar de bruiloft werd gehouden, de twee familiehuizen en het huis van de bruidegom.
Aan het begin van de nacht was het huis van het meisje het hoofdpodium.
Tot ongeveer één uur 's nachts waren de patio en de begane grond gereserveerd voor mannen: alle vrouwen, inclusief de verloofde, gingen met pensioen op de eerste verdieping.
De bruidsstoet werd gevormd: eerst kwamen de mannen van de familie van de bruidegom, daarna de bruidsmeisjes, gevolgd door de bruid en zes of acht van haar familieleden, precies zo gekleed als zij was, zodat de genieën niet wisten wie ze moesten meenemen als ze de stoet kwamen halen, de ouders van de bruid, mannen en jonge jongens, zouden de mars afsluiten.
Kaarsen die door lucifers en kinderen worden gedragen, verlichten deze vrolijke theorie.
Ze leidden haar vervolgens gesluierd naar de drempel van de bruidskamer en presenteerden haar twee broden (khobza) die ze onder elke arm hield en een sleutelbos, waarvan er twee haar omlijsten, de ene met een kom melk, de andere met een dienblad met dadels.
De schoonmoeder zou naar voren komen, een zilveren munt aan de koppelaarsters geven,
Hief de sluier op die het gezicht van haar schoondochter bedekte, die haar ogen dicht hield, kuste haar licht op de wang en liet de sluier terugvallen, toen nam ze een slokje melk uit de kom die haar door de negafa was overhandigd, nam een datum van het dienblad dat haar door de andere negafa was overhandigd en keerde terug naar haar plaats.
Zo kreeg de bruid vanaf het begin de welkomstgroet (slam) van haar schoonmoeder: nog voordat ze met haar man verenigd was, werd ze door haar familie geadopteerd.
Ondertussen gingen twee bruidsmeisjes naar dar islan om de bruidegom te halen om ongeveer vijf uur 's morgens, ze brachten hem a jellaba en een branderige van fijne wol en witte zijde (ksa) die zijn vrienden hem hielpen om zijn kleren aan te trekken; allen dan, jonge mannen en bruidsmeisjes, vergezelden hem naar de deur van het bruidshuis, de jonge mannen kwamen niet binnen, maar brachten hulde aan de bruidsmeisjes, alleen de bruidegom kwam de patio binnen en, met zijn kap over zijn ogen gevouwen, maakte hij zich een weg tussen de menigte van de gasten om de kamer van zijn vrouw te bereiken.
Hij stond achter haar, en de bruidsmeisjes prezen haar weer.
Toen draaiden de bruidsmeisjes de jonge vrouw naar de kant van haar man en hieven de sluier op die haar gezicht bedekte, voor het eerst keken de twee echtgenoten elkaar in de meeste gevallen aan.
De eerste dag na de "nacht van aankomst" werd sbah (ochtend) genoemd.
Vroeg in de ochtend ging de man naar de duistere islam waar hij zijn beste vrienden ontmoette en vervolgens terugkwam voor de lunch in de bruidskooi.
Na het diner keerde de man terug naar de alkoof, die nacht was meestal de nacht van de voltooiing van het huwelijk.
De volgende ochtend vroeg (sbohi) verzamelden alle getrouwde vrouwen zich en wachtten op de bruidsmeisjes die al snel de bebloede broek van de jonge bruid kwamen brengen, die ze eerst aan de ouders van de bruidegom hadden laten zien, die hen geld hadden gegeven als teken van vreugde. Dezelfde ceremonie (es-sarwal: de broek) werd herhaald in het huis van de ouders van de bruid, hun gasten vertrokken onmiddellijk en het huis hervatte zijn gebruikelijke leven.
In de namiddag van dezelfde dag werden de geschenken die de man aan zijn vrouw gaf, gepresenteerd in het bruidshuis: deze ceremonie vond plaats tijdens de tentoonstelling van de bruid volgens dezelfde rite als de dag ervoor.
Op de volgende twee dagen (nahar thani sbohi en nahar thaleth sbohi: de dag na en de dag na de sbohi) werd de bruid in de late namiddag blootgesteld en bezocht door haar man, terwijl de gasten verder gingen naar het bruidshuis.
Vanaf de dag na de sbohi (nahar thani sbohi) verloor dar islan zijn speciale karakter, maar de bruidegom bleef daar al zijn dagen doorbrengen met enkele van zijn dierbare vrienden, speelkaarten, grapjes en grapjes.
De vijfde dag werd nahar hall er-ras (de dag van de bevrijding van het hoofd) genoemd: de bruidsmeisjes maakten het speciale kapsel van de bruid (selta) ongedaan en vervingen het door het kapsel van getrouwde vrouwen, een vlecht aan elke kant van het hoofd.
De gasten waren talrijk om deze ceremonie bij te wonen die de verandering van de toestand van de jonge vrouw inluidt, ze waren zeer elegant gekleed.
De bruid, altijd rijkelijk versierd, was echter gekleed in eenvoudigere kleren.
De bruidsmeisjes lieten haar op de drempel van de kamer zitten, met haar rug naar de patio, de man kwam aan en, nadat hij een vlecht van het haar van zijn vrouw uit de handen van een bruidsmeisje had genomen, maakte hij een paar vlechten los, waarna hij een gouden munt op haar voorhoofd plakte en de bruidsmeisjes haar haar lieten doen, waarna ze zonder make-up en met haar ogen open aan de gasten werd gepresenteerd.
Op de tweede dag, nahar el-ghsil (de dag van het wassen) genoemd, vanwege het nachtelijke bad, voorzien de bruidsmeisjes, voordat ze de bruid ontbloten, haar hoofd met de bonnet van oudere vrouwen van goede familie (hantouz).
Daarna vond de tentoonstelling plaats, maar drie keer achter elkaar, waarbij de bruid elke keer een ander kostuum droeg (Ibasat).
Uiteindelijk kwamen de bruidsmeisjes op de zevende dag, nadat de bruid en de bruidegom een laatste nacht in de bruidskooi hadden doorgebracht, alles op orde brengen en verlieten ze het bruidshuis.
Voortaan waren de echtgenoten opnieuw zoals andere mensen, nadat ze de riten die gepaard gingen met hun verandering van staat hadden bevredigd.
Maar op de negende dag bakte de jonge bruid brood "zodat er altijd genoeg brood in huis zou zijn" en maakte ze een visschotel klaar, want "vis eten brengt geluk".
Bron lematin.ma